Introvert, verlegen of toch sociale angst: wat is het verschil en hoe herken je het?

4,6K

Dus. Ik hou niet van mensen. Oké, niet helemaal waar. Want ergens vind ik de mens zo nu en dan heus wel ’n beetje leuk. Ik bedoel ik ben er zelf ook een. Geloof ik. Anywho, ik ga gewoon heel erg slecht op grote groepen, verplichte praatjes en geforceerde sociale activiteiten. Vroeger noemde ze me verlegen. Zelf zag ik het als introversie. En de psycholoog bestempelde het als sociale angst. Drie termen voor één dezelfde persoon. Maar wat is precies het verschil tussen verlegenheid, introversie of sociale angst?

Nee verlegenheid, introversie en sociale angst betekenen dus niet hetzelfde. No shit. Anders had ik hier uiteraard geen heel artikel aan kunnen wijden. En toch merkte ik dat we deze termen met regelmaat op verkeerde manieren aanhalen. Ja, óók ik. Want hoewel ik mezelf best graag als verlegen zou willen bestempelen kom ik hier in mijn inner circle waarschijnlijk niet mee weg. Ik bezit namelijk over de gave om de oren van je kop te lullen if I feel like it. Maar wat ben je dan wél als je een avondje met je kat prefereert boven het feestje van de eeuw…

Het verschil tussen introversie, verlegenheid en sociale angst

Voordat ik je een lijstje voorschotel met de verschillen tussen introversie, verlegenheid en sociale angst is het belangrijk om te weten wat ieder woordje precies betekent. Want ondanks de gelijkenissen bezitten ze alle drie ook hun eigen unieke karaktereigenschappen.

Wat is introversie?

Oké, doe je ogen eens dicht en stel je dit eens voor: het geluid van rijdend en remmend verkeer, toeterende taxi’s, flikkerende billboards en duizenden krioelende mensen. Welkom. Je staat midden op Times Square in New York. Wat doet het met je? Voel je je aangetrokken tot de buzz? Of raak je overwhelmed door alle prikkels en maak je jezelf stiekem een stukje kleiner?

Natuurlijk is dit een extreem voorbeeld. Want Times Square kan pretty overwhelming voelen voor precies iedereen. Maar je begrijpt m’n punt. Want prikkels en grote massa’s zijn niet per se favs van introverte mensen.

Wat veroorzaakt introversie?

Het woord introvert stamt dan ook af van het Latijnse woordje ‘introvertere’ en staat voor ‘naar binnen keren’. Introvert zijn betekent dat je veel in je eigen hoofd of gevoelens zit. Je gaat lekker op weinig prikkels van buitenaf en bent een ster in alleen zijn. Belangrijk om te weten is dat introversie (of extraversie) een aangeboren eigenschap is. Ja, je opvoeding kan hier soms nog iets aan veranderen, maar over het algemeen blijft een introvert altijd een introvert en vice versa.

Tekenen van Introversie

• Leeggezogen gevoel door sociale interactie(s)
• Sterke voorkeur om alleen te werken om zo te kunnen focussen op de taak
• Liever met een handje vol mensen dan met een grote groep
• Dagdromen en afwezigheid
• Voorkeur voor schrijven boven praten
• Zoeken naar betekenis in alles (relaties, interesses, werk)

Wat is verlegenheid?

Zeg ken je dat verhaal van dat meisje dat tijdens presentaties altijd helemaal rood aanliep, onder de stressvlekken zat en haar verhaal half stotterend als ’n soort sneltrein uitkotste? Jep, that’s me. Oh boy, wat was ik zo nu en dan een verlegen meid en wat haatte ik mijn verlegenheid. Want verlegenheid is dat vervelende en knagende gevoel van nervositeit of ongemak dat ontstaat door angst voor specifieke sociale situaties. Iedereen is wel eens verlegen. Het pas ’n echt probleem wanneer het je leven negatief gaat beïnvloeden.

Wat veroorzaakt verlegenheid?

Hoewel je niet geboren wordt met verlegenheid als karaktereigenschap is het wél voor een deel ‘erfelijk’. Zijn veel mensen in jouw familie verlegen? Dan heb je een grotere kans om ook verlegen te zijn of worden. Ook het hebben van een laagzelfbeeld, onzekerheid of trauma’s zoals pesten of abuse vergroten je kans op verlegen zijn. Thank god, zijn er wel mogelijkheden om je verlegenheid te minderen of doen laten verdwijnen. Maar dat is een verhaal voor een volgende keer 😉

Tekenen van verlegenheid  

• Negatief zelfbeeld
• Druk maken om wat anderen denken
• Terugtrekken of vermijden van sociale interacties
• Blozen (of full on red worden)
• Overmatig zweten
• Misselijkheid

Wat is sociale angst?

Op school was ik altijd bang om uitgekozen te worden, zélfs wanneer ik het antwoord op de vraag echt wel wist. Ik wilde niet dom of juist een nerd gevonden worden. En dus tijdens ieder vragenrondje kreeg ik klamme zweethandjes, een misselijkgevoel en een bonkend hart. Eerst wuifde ik het weg als ‘gewoon verlegen zijn’. Tot er een moment kwam dat ik zelfs geen telefoontjes meer durfde op te nemen. Nee, ook niet van bekende.  Ai, er was iets pretty wrong met mij. Aldus mijn hoofd. Later bleek het sociale angst te zijn.

Het hebben van sociale angst (of sociale fobie) maakt je onzeker en bang voor sociale situaties omdat je denkt niet competent genoeg te zijn. Het voelt alsof iedereen je iedere move beoordeelt. Een shitty feeling dat vaak leidt naar het helemaal uit de weg gaan van sociale activiteiten en sociale contacten.

Wat veroorzaakt Sociale Angst?

Sociale angst is, net als verlegenheid, niet iets waar je mee geboren wordt. Hoe het dan wél ontstaat is net als bij veel aandoeningen niet precies te pinpointen. Zo kun je meer aanleg hebben voor het creëren van sociale angst als familieleden hier ook mee dealen. Maar ook je omgeving, vroegere ervaringen of onverwerkte trauma’s zijn potentiele opwekkers van sociale angst.

Tekenen van Sociale Angst (Sociale Fobie)

• Gevoel van vernedering of schaamte
• Over-analyseren van je eigen optreden of gedrag
• Vermijden van situaties waar je in the spotlight kan eindigen
• Blozen
• Snelle hartslag
• Overmatig zweten
• Misselijkheid
• Licht in het hoofd worden

Wat is verschil tussen introvert en sociale angst?

Oké, inmiddels weten we wat iedere term precies inhoudt en welke karaktereigenschappen daarbij horen. En toegegeven: van ver af lijkt het één pot nat. Zo kunnen we sociale angst best verwarren met extreme introversie. Maar dat is het natuurlijk niet. Introversie draait namelijk om sociale energie en kun je categoriseren als een gedragstype. Dat terwijl sociale angst draait om angst voor sociale interacties en een mentale gezondheid stoornis is. Ik besef dat zelfs deze uitleg nog steeds wat abstract is, dus hierbij nog een lijstje (en plaatje) om het wat overzichtelijker te maken.  

Het verschil tussen introvert en sociale angst

1. Een introvert wordt leeggezogen door feestjes. Een persoon met sociale angst is vaak bang voor het feestje zelf.
2. Je wordt geboren met introversie, het is een karaktereigenschap. Sociale angst wordt ontwikkeld door je omgeving of ervaringen.  
3. Introvert zijn is een way of life. Vaak ben je in controle over de keuzes die je maakt in tegenstelling tot iemand met sociale angst. De angst houdt je vaak tegen in wat je zou willen doen.
4. Alleen-tijd helpt een introvert om op te laden, maar biedt vaak alleen tijdelijke opluchting aan iemand met sociale angst.
5. Een introvert is meestal niet bang voor wat een ander denkt. Iemand met sociale angst wordt vaak geconsumeerd door angst voor oordeel van anderen.
6. Een introvert heeft vaak een hecht en klein vriendenclubje en ontmoet deze op zijn of haar terms. Iemand met sociale angst wil graag mensen ontmoeten maar durft dit niet of ontwijkt ontmoetingen uit angst.
7.  Een introvert kan best genieten van sociale activiteiten, terwijl iemand met een sociale angst juist moeite heeft met diezelfde sociale activiteiten uit angst voor schaamte of vernedering.

Ja, iemand kan en introvert zijn én sociale angst hebben. Ook extroverts kunnen sociale angst ervaren. Máár introvert zijn staat niet automatisch gelijk aan sociaal angstig zijn. En sociaal angstig zijn staat óók niet gelijk aan introvert zijn. Snap je het nog?

Wat is het verschil tussen verlegenheid en sociale angst?

Vond je introversie en sociale angst al op elkaar lijken? Dan heb ik nieuws: verlegenheid en sociale angst lijken namelijk nog nét een beetje meer op elkaar en delen vele gezamenlijke eigenschappen. Om het lekker makkelijk te houden enzo. Ik had ook niet gedacht dat ik dit ooit zou tikken in een artikel, maarja ik moet toch m’n punt bewijzen. Dus komt ‘ie: een studie heeft ooit ontdekt dat verlegenheid en sociale angst beide in eenzelfde continuüm bestaan…

…Que? In jip-en-janneke taal betekent dit dat de symptomen van beide ervaringen erg op elkaar lijken, máár dat de intensiteit op basis van waar jij nu bent in het continuüm kan verschillen. Omdat ik het niet per se makkelijker kon verwoorden (ben geen ekte researcher) heb ik een mooi plaatje gemaakt wat hopelijk iets meer duidelijkheid heeft.

Vergelijkbare symptomen:

Verlegenheid en sociale angst zitten dus op één lijn en delen de volgende symptomen met elkaar:

• Negatieve gevoelens over jezelf hebben
• Zorgen maken om hoe anderen jou zien
• Moeite met praten (voor groepen of tegen individuen)
• Blozen (of knalrood worden)
• Overmatig zweten
• Snelle of bonkende hartslag
• Misselijkheid

Het verschil tussen verlegenheid en sociale angst

Ondanks de vele gelijkenissen zijn er toch ook echt verschillen. De grootste verschillen tussen verlegenheid en sociale angst zijn:

• Intensiteit van angst en onrust
• Een belemmering in functioneren
• De mate van vermijding

Ook hier geldt: je kunt verlegen zijn én sociale angst hebben, maar dit hoeft niet. Zo voelen de meeste verlegen mensen zich niet belemmerd in hun dagelijks leven en ze vermijden ook zelden sociale situaties. Iets wat iemand met een sociale angst wél ervaart en doet.

Dus is het verlegenheid, introversie of sociale angst?

Verlegenheid, introversie of sociale angst: drie termen met onwijs veel gelijkenissen. Drie termen die ik in de afgelopen 28 jaar regelmatig opgeplakt kreeg. Of op mezelf plakte. Alsof het allemaal één pot nat was. Het kostte me dan ook jaren om de verschillen in te (willen) zien. Maar man, wat ben ik blij met deze kennis. Want verlegen? Zo hoef ik mezelf echt niet meer te noemen. Introvert? Die jas draag ik met trots! En sociale angst? Daar mag ik serieus mee aan de slag. Want sociale angst is een mentale conditie die je niet zomaar hoeft te accepteren en weg te wuiven met een label. We verdienen het tenslotte allemaal om onvoorwaardelijk onszelf te mogen zijn!

Heb jij na het lezen van dit artikel het gevoel dat je worstelt met sociale angst? Dan is het aan te raden om passende hulp te zoeken! Ook voor (extreme) verlegenheid wordt er hulp geboden. Mij heeft het enorm geholpen. Wil je gewoon eens met iemand kletsen met iemand in (misschien) hetzelfde schuitje? Dan mag je altijd een berichtje sturen!