Self-care is niet selfish: en dit zijn de 5 soorten self-care die je hoort te kennen

Het is september! Dat betekent naast vallende blaadjes en borden die schreeuwen dat de scholen weer begonnen zijn óók dat het self-care awareness maand is. Oké, toegegeven wist ik hier tot vandaag precies niets vanaf. Misschien omdat het vrij Amerikaans is. Anywho, ik maak gretig gebruik van deze inhaker. Want zeg eens eerlijk. Waar denk jij aan bij het woordje self-care? Jezelf verwennen met een manicure, pedicure, moddermasker of misschien ‘n bubbelbad met kaarsjes en een spamuziekje? Sounds like heaven. Maar wist je dat échte self-care verder gaat dan spetteren tussen de glitter bruisballen en komkommers op je oogleden? Er zijn namelijk 5 soorten self-care. En trust me, deze 5 soorten (h)erkennen plus toepassen is cruciaal voor jouw gezondheid…

Ik kan het weten.Want toen ik zo’n 6 maanden geleden mijn therapietraject afsloot voelde het alsof ik een PhD verdiende in het begrijpen en verwerken van emoties. Ik wist precies hoe ik de donkere wolkjes in mijn hoofd moest aanpakken en hoe ik mezelf op slechte dagen kon pamperen onder het motto #selfcare. Maar ondanks deze shift bleef er een knagend ‘mweh’ gevoel hangen. Ik ervaarde weinig plezier in m’n dagelijkse taken. Ik vermeed sociale contacten. En zorgen voor de juiste voeding? Dat vergat ik vaak. Best ‘n bummer om je na jaren therapie nog steeds maar matig te voelen. Uiteraard verdronk ik de eerste maanden in (stille) zelfmedelijden. Tot ik besefte dat een serie Bingen niet blijvend mag vallen onder #selfcare.

Je raadt misschien het al: ik ging op onderzoek uit naar wat dan wél self-care is, hoe self-care werkt en welke invloed de juiste self-care op je leven kan hebben. Lees je verder?

Inhoud van dit artikel:

• Wat is self-care?
• Waarom is self-care belangrijk?
• 5 soorten self-care: dit zijn ze en zo gebruik je ze
• Oké leuk, now what?
• Reminder: self-care is niet selfish

Wat is self-care?

Het woordje selfcare schiet vandaag de dag, zowel online en offline, als een paddelstoel uit de grond. En inmiddels staat #selfcare in de reclamewereld gelijk aan regelmatige spa days met de meiden, wijn in het bubbelbad of veel te dure vakanties onder het motto ‘treat yo self’. En hoewel ik all-in ben voor een wijntje in bad en een businessclass tripje naar de Bahama’s is dit niet de definitie van self-care. Maar wat is self-care dan wel?

Oké, vraag: zorg jij voor jezelf? Je denkt nu waarschijnlijk ‘duh Iris, natuurlijk zorg ik voor mezelf’. Maar, als ik je nu vraag ‘hoe zorg jij voor jezelf?’ – ja, dat is ’n wat ingewikkelder antwoord en afhangend van hoe jij je nu voelt. Want kort maar krachtig betekent self-care: het zorgen voor jezelf. Iets minder kort door de bocht betekent self-care het regelmatig inchecken bij jezelf om te kijken waar je bent en wat je nodig hebt op dat specifieke moment. In andere woorden: je geeft prioriteit aan je fysieke en mentale gezondheid en de relatie met jezelf. En je doet moeite om deze te onderhouden. Dat onderhouden ziet er voor iedereen anders uit. Zo is voor de een self-care dagelijks een rondje hardlopen. Terwijl de ander liever op een bankje in een journal schrijft.

Waarom is self-care belangrijk?

Ben je net als ik dan heb je waarschijnlijk vaak de discussie met jezelf of, midden in alle chaos, een warm bad écht zinnig is of juist valt onder tijdverspilling. Want ja – so much to do and so little time. En hoewel een bad op het eerste gezicht misschien wat onnodig (en vooral luxe) lijkt kan het je zeker helpen. Je lichaam is namelijk als een auto. Het heeft benzine nodig om vooruit te komen. Self-care? Dat is je brandstof. En dit levert voldoende brandstof je op:

• Het maakt je zelfverzekerder: je zit fysiek en mentaal lekkerder in je vel
• Het maakt je gezonder: minder stress veroorzaakt minder ziektes
• Het maakt je gelukkiger: regelmatig bij jezelf inchecken stuurt je in de juiste richting

5 soorten self-care: dit zijn ze en zo gebruik je ze

Het woordje self-care wordt regelmatig, door onszelf of door anderen, gelinkt aan selfish zijn. Niet gek. Want wanneer je jouw eigen welzijn verkiest boven iets of iemand anders kan dat best een beetje naar voelen – zeker de eerste keren. Ik gooi er daarom even een lekker cheesy vliegtuig quote in:“…put on your own mask first before assisting others”. Je bent namelijk pas écht leuk of nuttig of supportive voor anderen als je jezelf goed voelt. En omdat dat jezelf goed voelen uit verschillende onderdelen bestaat (denk aan mentaal, fysiek en emotioneel) zijn er óók verschillende soorten self-care. Hieronder vind je ze opgebroken in 5 soorten (op basis van The Gottman Institute findings). Met voorbeelden hoe je ze zelf kunt toepassen.

1.   Fysieke self-care

Uit het rijtje ‘self-care soorten’ is fysieke self-care een van de bekendste. Logisch, want je krijgt in dit leven maar één lichaam. Er goed voor zorgen is dus vrij noodzakelijk. Onder fysieke self-care vallen de basis dingen zoals gezond eten en voldoende drinken, bewegen en slaap. Maar ook aanraking, intimiteit en seksuele behoeftes spelen een grote rol in jouw algehele fysieke (en mentale) gezondheid. Let wel op: iedereen is anders. Zo kan voor de een het doen van een marathon bijdragen aan fysieke self-care terwijl de ander al content is met een kort rondje wandelen. Het draait er uiteindelijk om dat je jouw lichaam met respect behandeld

Fysieke self-care ideeën:

• Eet gezond en gevarieerd: maak er een feestje van en neem de tijd.
• Drink genoeg: start je dag met een glas (citroen)water.
• Blijf bewegen: je hoeft echt niet intensief te sporten – begin eens met een ommetje of stretcht oefeningen en bouw rustig op naar minimaal 30 minuten per dag (of dans in de pauze eens op je fav liedje, doe ik ook ;)).
• Voldoende slaap: onderschat nooit de kracht van slaap en when needed neem een powernap – voelt misschien lui maar powernaps zijn onwijs goed voor je.

2.   Emotionele self-care

Emotionele self-care gaat om het meer in harmonie zijn of worden met onze emoties. Eentje die we graag overslaan of vergeten. Want voelen? Dat is best een beetje confronterend. Daarom is deze vorm van self-care onwijs belangrijk. Het draait om regelmatig inchecken bij jezelf. Om te achterhalen wat jouw specifieke emotionele triggers zijn. En om uit te zoeken hoe je met jouw gevoelens kunt omgaan zónder de jarenlang te onder drukken of weg te stoppen.

Het is oké om te huilen. Het is oké om te lachen. Het is oké om precies te voelen wat je voelt. Een gevoel is namelijk iets dat jij op een bepaald moment ervaart. Niets meer. Niets minder. Het definieert jou niet als persoon. Zeg daarom ook niet ‘ik ben verdrietig’ maar ‘ik voel me verdrietig’. Lijkt nu misschien een insignificant klein verschil. Is het niet. Want gevoelens zijn net als golven. Ze komen en ze gaan. Ze zijn niet slecht of goed. Ze zijn er gewoon. En jouw zelfspraak draagt daar aan bij!

Emotionele self-care ideeën:

• Start een journal: schrijf je gevoelens op papier zonder oordeel. Of probeer een dankbaarheid journal waarin je op schrijft waar je allemaal dankbaar voor bent.
• Stel dagelijkse affirmaties: start je dag met een positieve intentie.
• Probeer meditatie: ga eens zitten in stilte en wees in het hier en nu zonder oordeel – probeer een begeleidende meditatie of bodyscan als je mediteren moeilijk vindt.
• Praat met iemand: je gevoelens mogen er allemaal zijn. Vind je het makkelijker ze te uiten in gesprek? Zoek dan een praat buddy. Denk aan een therapeut, coach, mentor, vriend(in), vertrouwenspersoon.

3.   Spirituele self-care

Ho! Mocht je door de titel verleidt worden deze vorm van self-care te skippen… Don’t!  Of je nu religieus, (bij)gelovig of helemaal niets bent: spirituele self-care is alsnog voor precies iedereen van toepassing. Waarom? Omdat spirituele self-care niet per se draait om jouw geloof (in God, het Universum, or whatever floats your boat), maar om zelfreflectie en het in contact komen met je eigen values. Waar sta jij voor? Wat vind jij echt belangrijk? Ja, dit kan door middel van een gebed aan God of door het trekken van een Orakel of Tarot kaart. Maar óók meditatie en yoga of een stille wandeling in het bos zonder afleiding van je telefoon valt onder spirituele self-care.

Spirituele self-care ideeën:

• Spendeer tijd in de natuur: loop een rondje door het bos zonder afleiding van je telefoon of andere gadgets. Extra uitdaging: ook geen muziek!
• Oefen yoga: pak een matje of een handdoek en oefen wat yoga poses uit die jij fijn vindt! Het hoeft niet hard. Ook zachte yoga brengt je dichter bij jezelf.
• Schrijf in een journal: schrijf eens op wat jij echt belangrijk vindt en wat jou values zijn. Leef je ze nog na? Wat zou je anders kunnen doen?
• Maak een vision board: stal eens uit wat je blij maakt, waar je jezelf over een jaar ziet en waar je voor staat. Maak het tastbaar. Wees creatief en volg je gevoel!

4.   Intellectuele self-care (mentale self-care)

Intellectuele (of mentale) self-care moet je niet verwarren met emotionele self-care. Het is namelijk niet hetzelfde! Zo staat intellectuele self-care voor het vinden van de juiste balans tussen het stimuleren van je mind en het geven van een break aan je mind.  Het leren van nieuwe dingen of het uitbreiden van kennis is altijd een goed idee. Maar ook het nemen en geven van voldoende rust is belangrijk. De juiste balans zorgt voor meer creativiteit, innovatie, leergierigheid en persoonlijke groei. En ja, die groei vindt vaak plaats buiten je comfortzone dus deze vorm van self-care is er eentje die we vaak overslaan ;).

Intellectuele (of mentale) self-care ideeën:

• Lees verschillende genre boeken
• Leer een nieuwe taal
• Doe een puzzel zoals een sudoku of kruiswoord
• Luister naar audioboeken, podcasts of masterclasses  

5.   Sociale self-care

Mensen zijn van nature sociale wezens. Dat betekent dat we (stiekem) verlangen naar regelmatig contact en verbinding met like minded people. Ja, zelfs wij introverts ;). Het is daarom onwijs belangrijk dat we iets van prioriteit geven aan sociale self-care activiteiten. Uiteraard verschilt deze vorm van self-care van persoon tot persoon. Want waar een introvert misschien content is met het zien van één vriend, gaat een extravert misschien juist pas ‘aan’ tijdens een grote bijeenkomst. Hoe dan ook: connectie is essentieel voor ons allemaal. En hoe je dat onderhoudt is aan jou.

Sociale self-care ideeën:

• Plan regelmatige telefoontjes met bijvoorbeeld je vader of moeder
• Host een spelletjesavond met vrienden
• Ga op een date met je partner (ook als je al samenwoont)
• Hou een get together met je vriendinnen
• Ga op de koffie bij de buren

Oké leuk, now what?

Oké, eerst even first things first. Want wanneer je in Google zoekt op ‘soorten self-care’ krijg je er talloze voorgeschoteld. De nummers 5, 6 en 8 vliegen je om de oren. Voor dit artikel heb ik gekozen voor de 5 soorten self-care die door The Gottman Institute op een rijtje zijn gezet. Nee, ik heb ze dus niet zelf verzonnen. En ja, financiële self-care en professionele self-care hadden prima in dit rijtje gepast. Maar het (h)erkennen en toepassen van 5 soorten self-care voelde voor dit artikel als meer dan genoeg.

Dat brengt me gelijk bij het volgende. Want leuk dat je nu weet welke dimensies, types of soorten self-care er zijn. Maar het is natuurlijk wel de bedoeling dat je iets met deze informatie gaat doen ;). Hoe? Dat ligt helemaal aan waar jij nu staat op dit moment. Om te beginnen raad ik je aan een momentje voor jezelf te nemen. Dit kan door te wandelen, door te mediteren, door te schrijven etc. Vraag jezelf tijdens dit momentje eens af waar je nu staat en wat je nu nodig hebt. Probeer niet alleen met je hoofd te antwoorden. Geef ook je gevoel ook de kans. Remember: het is oké om klein te beginnen. One step at a time.

Reminder: self-care is niet selfish

At the end of the day is de relatie die we met onszelf hebben het allerbelangrijkst. Want of je het nu wilt beseffen of niet: we spenderen meer tijd met onszelf dan met iemand anders. Het is daarom nooit selfish om je eigen well-being prioriteit te geven. Jij doet er toe. En daarom als afsluiter nog even deze opsomming, want self-care gaat zoveel verder dan een bubbelbad en moddermasker:

Heb jij een manier gevonden om jouw self-care in je dagelijkse routine te implementeren? Of heb je iets gehad aan deze vormen van self-care? Let me know in de comments of via een mailtje! Ik ben onwijs benieuwd naar jouw vorm van self-care.