‘Maar Iris, je ziet er helemaal niet ziek uit?!’. Slik… Dit is vaak dé standaard reactie wanneer ik door mijn chronische ziekte iets moet afslaan of cancelen. En ja that hurts. Want ziek zijn staat tegenwoordig gelijk aan er slecht of onverzorgd uitzien. Is het niet aan de buitenkant te zien? Dan is het er niet. Dus stopte ik met het aanbrengen van concealer in de hoop dat donkere kringen me zieker lieten lijken. Jup, een absurde oplossing. Gelukkig maar tijdelijk. Want na lang zoeken ontdekte ik dé manier om m’n ziekte uit te leggen, namelijk de lepeltheorie…
Wat is de lepeltheorie?
Oké, first things first: wat is de lepeltheorie? De lepeltheorie, of the spoon theory, is een praktische manier om, met behulp van lepels, aan de ander duidelijk te maken hoe het voelt om chronisch of mentaal ziek te zijn. Volgens de theorie bestaat je dagelijkse energievoorraad uit 12 lepels. Iedere activiteit van die dag kost je één of meerdere lepels tot je lepels op zijn.
Nu kan ik natuurlijk doen alsof ik onwijs geniaal ben en deze theorie helemaal zelf heb bedacht. Maar goed, dat is niet waar. De lepeltheorie is namelijk verzonnen door Christine Miserandino. En even tussen jou en mij: eerst moest ik precies niks van deze theorie hebben. Ik dacht namelijk dat het weer een nieuwe hype was. Verzonnen door mensen met zero clue.
Anywho, toen m’n eigenwijsheid wat was gezakt kwam ik er achter dat Christine deze theorie heeft verzonnen om haar vriend uit te leggen hoe het is om Lupus te hebben. Je snapt: plots klonk het een stuk interessanter om me er eens in te verdiepen. Ik hou namelijk wél van theorieën die door mensen in soortgelijke situaties zijn verzonnen.
Hoe gebruik je de lepeltheorie?
Oké, je hebt dagelijks dus 12 lepels die staan voor jouw totale energievoorraad. Iedere activiteit die je onderneemt kost één of meerdere lepels, afhankelijk van de activiteit. Nu wil ik hier gelijk een kleine nuance aanbrengen. Want hoewel Christine in haar theorie uitgaat van 12 startlepels kan dit per persoon verschillen. Jouw startlepels kunnen prima meer of minder dan het getal 12 zijn. Ditzelfde geldt voor lepels per activiteit. Wat ik als 3 lepels classificeer kan voor jou compleet anders zijn.
Voorbeeld: Ik pak voor de vorm even mijn eigen leven en geef mezelf 12 startlepels. Bij iedere activiteit leg ik één of meerdere lepels opzij.
- Opstaan en douchen? 1 lepel
- Aankleden en haren föhnen? 2 lepels
- Ontbijt klaarmaken? 1 lepel
- Boodschappen doen? 3 lepels
- Blog schrijven? 3 lepels
- Dineren en kletsen? 1 lepel
- Film kijken? 1 lepel
In werkelijkheid kost een film kijken niet áltijd een lepel. Maar er zijn dagen waarbij precies iedere beweging al voelt als een activiteit. En dus verdienen ze op sommige momenten wél een lepel. Ook is het mogelijk om hier en daar ’n lepel terug te winnen door bijvoorbeeld een powernap of middagdutje te doen. Maar dit is voor iedereen persoonlijk, misschien knap jij precies niets op van middagdutjes 😉
Wie gebruikt de lepeltheorie?
De lepeltheorie wordt over het algemeen gebruikt door mensen die dealen met onzichtbare aandoeningen, zoals fibromyalgie, het chronisch vermoeidheid syndroom, lupus, depressie, reuma en many more. Omdat deze theorie vrij praktisch en visueel is ingesteld (zeker als je er échte lepels bijpakt) is het makkelijker om je energielevels te beschrijven. Zelf gebruik ik ‘m trouwens stiekem vaker voor mezelf dan voor ’n ander. Want heel misschien wil ik nog wel eens vaak over mijn eigen grenzen gaan. De lepeltheorie is dan een soort much needed reality check 😉
Maar je ziet er niet ziek uit?
Tijdens verschillende low points in mijn leven wenste ik snikkend en snotterend om een rolstoel. Niet omdat ik er eentje nodig had. Wel omdat ik dan eindelijk zichtbaar iets mankeerde. Maar goed, een rolstoel krijg je niet zomaar. Dus besloot ik als slons door het leven te gaan. Toegegeven: dat hielp tijdelijk. Tot ik half depressief werd van mijn eigen verschijning. Want dat ik chronisch ziek ben betekent niet dat ik niet van gewassen haren, leuke kleren en fijne make-up hou.
En toen vond ik de lepeltheorie. Het antwoord op de ‘maar je ziet er helemaal niet ziek uit’ opmerking. Oké fair enough: ik neem echt niet de moeite om áltijd deze theorie erbij te pakken. Maar het heeft zeker in mijn close circle gezorgd voor meer begrip. En dat gun ik jou ook. Daarom hoop ik dat deze theorie jou als onzichtbare zieke, of misschien als partner van, net zo kan helpen als het mij heeft geholpen!
Wil je het hele verhaal van the spoon theory lezen? Dat kan hier!
13 Reacties
Heel verhelderend ! Want over fybriomyalgie doen mensen ook vaak lullig. Ik kan dit ook gebruiken voor mijn geestelijke aandoeningen
Wat lief dat je een reactie achterlaat en onwijs bedankt voor het compliment! Zelf gebruik ik hem ook voor mijn mentale aandoeningen. Want uiteindelijk kosten ook die dingen lepels en energie. Succes!
Interessante theorie ?, ik wil je alleen even zeggen dat je een rolstoel altijd gratis kan “lenen” bij de zogenoemde thuiszorgwinkels
Ik heb deze theorie aan meerdere mensen gedeeld. Ook is hij gedeeld aan de thuiszorg etc. Die kende hem niet eens. Veel mensen die ik ken hebben er baat bij het uitleggen. Ik gebruikt het om mijn beperkte energie level die ik heb door epilepsie uit te leggen.
Echt fijn dat er steeds meer mensen het kennen.
Wat fijn dat je deze theorie met meerdere mensen deelt en dat het voor jou werkt! Hoe meer mensen er vanaf weten hoe beter right? Op deze manier ontstaat er hopelijk ooit meer begrip voor het verschil in energieniveau per persoon.
Past prima bij long covid!
Ook heel verhelderend als je hem toepast op fysieke klachten zoals rugklachten en bekkenbodemproblemen.
Ja helemaal waar Erica! Deze theorie kan voor veel soorten dingen gebruikt worden 🙂
De lepelmetafoor is inderdaad een héél handig hulpmiddel om in te zetten als je mensen wil uitleggen wat de impact van een onzichtbare aandoening is. Ik leerde ‘m kennen tijdens een revalidatietraject cognitieve gedragstherapie (om beter te leren leven met de functionele stoornis die me vergezelt). Mij viel wel op dat ook het aantal beschikbare lepels van dag tot dag verschilt, en niet altijd omdat je er de vorige dag al hebt geleend…
Ik gebruik ‘m regelmatig, en inderdaad óók voor mezelf. ?
Ja wat fijn dat je de lepeltheorie regelmatig voor jezelf gebruikt! Ook bij mij verschilt die voorraad van dag tot dag. Een slechte nachtrust zorgt vaak al voor – zoveel lepels (een goede nachtrust doet soms het tegenovergestelde). Ik ga kijken of ik dit nog ergens in het artikel als soort sidenote kan verwerken, thanks! 🙂
Fijn die lepeltheorie! Kan ik ook goed gebruiken bij mijn langzame schildklier! Maar je hebt toch medicijnen daarvoor? Ja gelukkig wel . Dat betekent echter niet dat ik niet beperkt word in mijn energie en moet sandwichen met mijn energie.
Fijne theorie hè! Een keer in de zoveel tijd pak ik ‘m er ook weer bij (ofja eerder gedwongen want weer eens te ver gegaan haha). Hij werkt inderdaad ook voor andere aandoeningen, zoals een langzame schildklier. Helaas zijn medicijnen niet altijd een wondermiddel die alles oplossen. Je eigen grenzen blijven bewaken is sowieso altijd een goed idee!
Bedankt Iris, voor het delen van je (ervarings-) wijsheid ! Uitwisseling in vrijheid zonder oordeel, zoooo mooi !!
Wat een lieve reactie. Dat tovert een lach om mijn gezicht. Dank je wel! En altijd zonder oordeel, want weet je: iedereen heeft wel iets en dat is helemaal oké 🙂