Help, ben ik gewoon gevoelig of toch hoogsensitief? – 5 tips voor omgaan met HSP

Ik ga slecht op chaos. Ik haat luidruchtige plekken. Ik huil bij praktisch iedere film. En fel licht doet pijn aan mijn ogen. Oh, en deed je in je laatste berichtje een beetje bitchy tegen me? Ja, dat zorgde voor een zure nasmaak. Voor zo ongeveer een hele week. Of maand. Nu denk je waarschijnlijk: fun persoon wel die Iris… Snap ik. En toch ben ik echt wel ’n beetje fun. Tenminste. Ik vind mezelf zo nu en dan best leuk. Maar naast fun (en talloze andere labels) ben ik ook gewoon gevoelig. Of is het misschien tóch hoogsensitief?

Iedereen is toch gevoelig?

Dit klinkt misschien wat cheesy: maar zo lang als ik mij kan herinneren bezit ik over de gave om – zonder woorden – precies te weten hoe iemand zich voelt. Dit kunnen ervaarde ik toen nog totaal niet als speciaal. Sterker nog: ik dacht dat iedereen dit kon. Het besef een vreemde eend te zijn landde pas toen anderen mij niet leken te begrijpen. Ik was beduusd dat niemand snapte waar mijn verdriet of boosheid vandaan kwam. Want hallo, we konden toch elkaars emoties channelen enzo?

Ja dat het dus niet zo werkt was stiekem best van ’n koude kermis thuiskomen. De wereld zoals ik hem in mijn hoofd had viel een beetje in elkaar. Want ik bleek namelijk een ‘raar’ meisje (nee ik ben niet raar, maar zo voelde het toen wel) te zijn dat informatie next level verwerkt, extreem bewust is van de emoties van anderen en onbewust reageert op precies iedere (omgeving)prikkel. In andere woorden: het wandelende voorbeeld van de definitie HSP aka hoogsensitief persoon. Fun. Wéér een label erbij. Now what?

Wat is hoogsensitief (HSP)?

Het woordje HSP staat voor Highly Sensitive Person. In het Nederlands noemen we dit Hoog Sensitief Persoon. Hoewel het een fancy naam draagt is hoogsensitiviteit geen erkende aandoening. Wel is het een karaktereigenschap: je wordt er dus mee geboren. Een hoogsensitief persoon wordt over het algemeen sterker geprikkeld dan iemand die niet hoogsensitief is. Dit betekent dat geluiden, geuren en felle lichten vaak harder binnen komen. Maar ook verschillende interne emoties, pijn en genot zijn gevoelige triggers.

Nu denk je misschien: leuk, maar iedereen voelt toch?! Ja zeker! Maar niet iedereen voelt op dezelfde intensiteit. Er wordt geschat dat pakweg 20% van alle mensen écht hoogsensitief zijn. Het verschil? Een niet-HSP beschikt over een soort onbewuste filter die bepaalt welke prikkel er wordt toegelaten en welke juist niet. Het tegenovergestelde gebeurt bij een HSP: daar worden juist álle prikkels toegelaten. En dat zijn er stiekem best wel heel veel 😉

Hoe weet ik of ik hoogsensitief ben?

Nu kan ik natuurlijk doen alsof ik zelf het begrip hoogsensitiviteit heb ontdekt. Maar goed, zo slim ben ik nu ook weer niet. De term Highly Sensitive People is namelijk in het leven geblazen door de Amerikaanse Elaine Aron. Door haar talloze boeken en publicaties ben ik uiteindelijk in aanraking gekomen met het begrip HSP (oké op aanraden van de psycholoog). Ik herkende mezelf onwijs in wat ze schreef en vooral in hoe ze zichzelf beschreef. En volgens haar kun je hoogsensitiviteit herkennen aan de volgende punten: 

• Je kunt de stemming van anderen goed aanvoelen
• Je bent opmerkzaam en aandachtig
• Je voelt intens, reflecteert intens en ervaart intens
• Je ervaart afkeer voor specifieke prikkels
• Je hebt veel alleen-tijd nodig
• Je zoekt naar bevrediging in alles wat je doet (kwaliteit boven kwantiteit)

Vind je dit lijstje wat abstract? Of denk je juist door dit lijstje een hoogsensitief persoon te zijn? Dan raad ik je aan om deze test eens in te vullen (zie link). Het zijn ongeveer 27 simpele ja/nee vragen. Beantwoord je er 14 of meer met een ja? Congrats! Je bent part of the HSP club. Oké grapje natuurlijk. Een online test kan nooit écht bepalen of jij hoogsensitief bent. Maar mij hielp het de laatste puzzelstukjes op z’n plek te laten vallen. En misschien helpt het jou ook!

De nadelen van HSP

De gave om diep te kunnen voelen of ervaren gaat niet altijd over rozen. Want ondanks het feit dat je prima met je HSP kunt leren leven, brengt het in het dagelijks leven óók wel eens obstakels met zich mee. En dit ervaar ik als de nadelen van HSP:

• Overprikkeling: het verwerken van indrukken of informatie kost onwijs veel energie en kan snel leiden naar overprikkeling of een leeggezogen gevoel
• Besluiteloosheid: het maken van een (simpele) beslissing lijkt soms een onmogelijke taak en zorgt met regelmaat voor besluiteloosheid
• Emotionele uitbarstingen: gesprekken of indrukken (zoals kunst, muziek of films) zorgen soms voor random emotionele uitbarstingen zoals huilen of boosheid
• Over-analysering: ieder woord, gebaar of gesprek wordt door het hoofd onder een onzichtbare loep geplaatst en kan zorgen voor chaos in het hoofd
• Intens voelen: het overnemen van emoties van anderen of intens reageren op iets dat iemand heeft gezegd en kan zorgen voor oververmoeidheid of andere emoties

De voordelen van HSP

Zoals ik ergens in dit artikel al een keer eerder aankaartte: hoogsensitief is een aangeboren karaktereigenschap. Je kunt er tegen vechten, maar er is geen magische switch knop die je, whenever you please, aan en uit kunt zetten. Mijn suggestie? Hoogsensitiviteit embracen en deze eigenschap zien als ‘n unieke power – stiekem is dat het ook écht. Want dit zijn de voordelen van HSP:

• Je bent heel zorgvuldig en empathisch aangelegd
• Je hebt talent en bent vaak onwijs creatief
• Je hebt een sterk oog voor detail en je bent goed in dingen waarnemen
• Je voelt vaak sterke waardering voor natuur, muziek, kunst, mensen etc.
• Je bent heel zelfbewust met de bekwaamheid om te verbeteren 
• Je hebt de gave om dingen van verschillende perspectieven te zien
• Maar bovenal: je bent uniek jezelf 

Omgaan met HSP hoogsensitiviteit – 5 tips

Alles zien. Alles horen. Alles waarnemen. Dat klinkt als ’n vermoeiende opgave. Stiekem is dat het ook. En toch kun je ondanks alles je hoogsensitiviteit óók inzetten als super power. Je moet alleen eerst wél weten hoe je er mee om moet gaan. Zelf vond ik dit stukje best lastig. Liever stopte ik deze eigenschap ver weg. Het kostte me dan ook jaren om manieren te vinden die bij mij paste. Maar inmiddels heb ik mijn draai gevonden. En dit zijn de 5 manieren die mij helpen bij het omgaan met hoogsensitiviteit.

1. Ken en erken je triggers

Oké, I’ll admit: dit komt dicht bij het intrappen van een open deur. Maar wanneer je een beetje bent zoals ik sla jij waarschijnlijk ook het liefst dat hele erkenproces over. Daarom loop ik vaak 100 keer tegen dezelfde steen vóór ik besef toch echt de verkeerde volgorde te hebben toegepast. Daar wil ik jou voor behoeden. Want omgaan met HSP, of any label for that matter, vraagt om acceptatie en erkenning. Zelf vind ik iets (h)erkennen maar lastig. Daarom hou ik een mental health journal bij. Ben ik overprikkeld? Dan schrijf ik precies op wat ik voel – zowel fysiek als mentaal. Door dit met regelmaat te doen zag ik na een tijdje een duidelijk patroon ontstaan. Inmiddels weet ik precies welke situaties overprikkeling veroorzaken en hoe ik dit in het vervolg kan voorkomen of verminderen. En dan brengt heel veel rust met zich mee.

2. Zorg voor voldoende alleen-tijd

Over het algemeen hebben de meeste hsp-ers een sterke behoefte aan rust. Ik noem dat mijn ‘alleen-tijd’ of mijn ‘me-time’. De tijd waarin ik mijn (sociale) batterij weer even op kan laden. Of de tijd waar ik even kan ontprikkelen Dit maakt me niet per definitie een kluizenaar. Ik spendeer gewoon graag tijd met mezelf en mijn eigen hersenspinsels. En toch schiet het ook daadwerkelijk nemen van alleen-tijd er stiekem best vaak bij in. Hoe leuk ik in het gezelschap zijn van Thomas ook vind, is dit is géén echte alleen-tijd. Het zuigt nog steeds energie. Mijn advies? Zorg minimaal 30 minuten per dag voor een momentje met jezelf. Je zult merken dat je hoofd langzaam wat minder chaotisch wordt!

3. Creëer een plekje voor jezelf

Die alleen-tijd is best ‘n beetje lastig wanneer je 24/7 in de aura van je huisgenoot zit. Daarom is het hebben van een eigen plekje onwijs belangrijk. Zelf heb ik inmiddels een eigen kantoor dat ik naar wens heb kunnen inrichten. Het kamertje staat vol plantjes, geurstokjes en mooie plaatjes in kleuren waar ik rustig van word. Maar toen we in ons mini-appartementje nog niet beschikte over de luxe van een extra kamer, bestempelde ik regelmatig de badkamer of slaapkamer als mijn safe haven. Hier zette ik dan een geurwolkje neer en soms een muziekboxje om prikkels van buitenaf te blokkeren. Inmiddels bezit ik over noise canceling oortjes om Thomas z’n eeuwige gebel met collega’s weg te filteren én toch die alleen-tijd in mijn eigen plekje te kunnen ervaren. Beste investering ooit 😉 

4. Ga erop uit in de natuur

De meeste hoog sensitieve personen gaan onwijs goed op zijn in de natuur. En eerlijk: ook ik ga lekker op unpluggen van het dagelijkse leven tijdens een wandeling door het bos of zijn in de Hollandse polder. Voel jij je ook regelmatig overwhelmed? Doe dan je stappers aan en ga naar een fijne natuurplek! En het liefst zónder alles vast te willen leggen op Instagram. Wat mij helpt bij echt unpluggen is om mezelf onderweg verschillende oefeningen te geven, zoals het bewust diep in ademen van frisse lucht. Maar ook door vragen te stellen. Wat voel en ruik je? Welke kleuren zie je allemaal om je heen? Hoor je het geluid onder je voeten? Voel je de warmte van de zon? Wat doet dit allemaal met je? Hoe laat het je voelen? Laat de natuur je eens meenemen en wander er op los!

5. Plan voldoende mindful momentjes

De natuur intrekken en vragen stellen kun je uiteraard schalen onder mindfulness momentjes. Maar zeg eens eerlijk: trek je iedere dag op deze manier de natuur in? Honest confession: ik niet. Plan dan ik voldoende andere mindful momentjes in per dag? Ik zou nu heel stoer ja willen zeggen, maar the truth is dat ik dit nog te weinig doe. Dat terwijl het inplannen van voldoende mindful momentjes écht noodzakelijk is als HSP’er. Dit hoeft echt geen zieke meditatie sessie te zijn. Ook wat yoga of kleine mindfulness oefeningen onder de douche kunnen je al helpen bij voldoende ontprikkelen!

Hoogsensitiviteit is een superpower

Ik ga niet liegen: hoogsensitief zijn vond ik tot voor kort verschrikkelijk. Ik zag het als een van mijn minst leuke eigenschappen – eentje liever kwijt dan rijk. Maar toen kwam het besef. Want wie ben ik zonder mijn gevoeligheid? Wat blijft er van mij over als je mijn sterk empathisch vermogen, krachtige intuïtie, awesome creativiteit, levendige fantasie en diepe waardering voor kleine dingen wegneemt…

Superman gebruikt zijn enhanced senses als super power. Dus waarom zouden wij hoogsensitieven niet hetzelfde met onze gave doen? Want jouw gevoeligheid kun je ombuigen tot onwijze kracht. En dat is precies wat ik ga doen!

Ik ben hoogsensitief: wat is jouw super power? Ben jij ook hoogsensitief en heb je nog goede tips of toevoegingen? Let me know!