Ergens in december riep ik dat in het nieuwe jaar alles anders zou worden. Niet omdat ik aan new year’s resolutions doe. Wel omdat ik snakte naar verandering. Verrassend genoeg werden mijn gebeden snel verhoord. Want niet veel later stond ik dozen in te pakken voor onze eerste grotemensenwoning. Het nieuwe huis zou de kickstart van m’n nieuwe leven worden. Funny, want inmiddels zitten we vier maanden in ons nieuwe stekkie en precies nul van mijn torenhoge verwachtingen zijn uitgekomen (oké op katjes na dan). Dus leuk dat hele huisje boompje beestje. Maar now what?
Ik wil heel graag beweren iedere dag onwijs mindful en wijs te zijn. Maar dan zou ik liegen. Mijn wisdom komt namelijk pas na honderd keer tegen dezelfde steen stoten en overdenken is mijn jam. Dat betekent dat ik het grootste deel van mijn tijd bezig ben met wat komen gaat. Met het creëren van verwachtingen. Nu is het hebben van verwachtingen niet per se verkeerd. Maar wat als die verwachtingen vrij onrealistisch zijn of zelfs je leven negatief beïnvloeden? Sounds a lot like my life. Slik. Ja, het werd weer tijd voor een iris-onderzoekje. Want omgaan met hoge verwachtingen van jezelf: hoe doe je dat?
Wat zijn verwachtingen?
Oké first things first: een verwachting is een aanname of de hoop dat iets, zoals een gebeurtenis of handeling, ook echt plaats gaat vinden zoals jij het in je hoofd hebt ingebeeld. Er bestaan verschillende soorten verwachtingen zoals:
- Positieve en negatieve verwachtingen
- Impliciete en expliciete verwachtingen
- Te hoge en lage verwachtingen
Voorbeeld van de drie soorten verwachtingen
Het mooie aan verwachtingen? Iedereen heeft ze! Ze ontstaan namelijk door je opvoeding, ontwikkeling, kennis en ervaring. Eigenlijk al vanaf je kindertijd. En omdat je al zo vroeg te maken krijgt met verwachtingen zullen sommige verwachtingen veranderen in automatische aannames. Deze verwachtingen oefenen onbewust onwijs veel invloed uit. Zo veel dat je je soms gaat gedragen naar je eigen aannames en voorspellingen aka the self fulfilling prophecy. Niet per se slecht als het gaat om positieve verwachtingen. Wel ‘n beetje jammer wanneer het gaat om negatieve of te hoog gegrepen verwachtingen…
Waar komen te hoge verwachtingen vandaan?
Oké, over het algemeen ontstaan verwachtingen dus door onze opvoeding, ontwikkeling, kennis en ervaring. Het is daarom onmogelijk om te exact te pinpointen waar hoge verwachtingen vandaan komen – dit is voor iedereen anders. Wél is het vaak een aangeleerde gewoonte. Hamerde jouw ouders bijvoorbeeld sterk op het behalen van hoge cijfers? Dan stel je waarschijnlijk hogere eisen aan je leergedrag. Maar ook de volgende (psychologische) issues zorgen vaak voor onbewust hogere verwachtingen van jezelf:
- Perfectionisme: je hebt een perfectionistische persoonlijkheid en streeft graag naar totale perfectie (wat niet bestaat) waardoor nooit iets echt ‘af’ of ‘goed’ is. Je wil alleen maar méér en beter.
- Laag zelfbeeld: als kind heb je vroeger misschien nooit de bevestiging gehad dat je er mag zijn, dat je goed bent zoals je bent. Dit leidt naar overcompenseren: je wilt dingen bereiken of behalen om éindelijk die validation te ervaren.
- Negatieve overtuigingen: een vals geloof dat je belemmert in het halen van je gestelde doelen. Denk aan: ik moet eerst nog 10 kilo afvallen voor ik aantrekkelijk genoeg ben om eindelijk te mogen daten.
- Competitiedrang: verliezen is voor watjes, aldus je hoofd. Je hebt daardoor de sterke urge omdat altijd van alles en iedereen te willen winnen. Ook wanneer er helemaal geen competitie gaande is. Haalde Pietje 10k omzet deze maand? Dan streef jij naar 20k. Realistisch of niet.
Hoe weet ik wat mijn verwachtingen zijn?
Honest confession: ik ben een struisvogel. Ik steek prima m’n kop in het zand wanneer het mij uitkomt en dit kan ik best wel heel erg lang volhouden. Na mijn studie verwachtte ik bijvoorbeeld gewoon 40 uur per week in loondienst te kunnen werken. News flash: met een chronische ziekte die je belastbaarheid aantast niet heel realistisch. Het bleek een belemmerende overtuiging met ’n vleugje competitiedrang. Want 40 uur per week werken is wat ieder normaal mens doet. En ik ben ook normaal. Toch…
Oké, die struisvogeltechniek is dus echt niet lekker werkbaar. Maar wat dan wel? Want hoe kom je er eigenlijk achter wat je (onbewuste) verwachtingen zijn?
Maak een ‘verwachting lijstje’
Ik.hou.van.lijstjes. Zo there I said it. Want lijstje bieden overzicht. Anywho, ieder mens bezit dus over verwachtingen. De ene verwachting net iets meer helpful dan de ander. Neem daarom eens te tijd om uit te schrijven wat jouw verwachtingen zijn. Om het overzicht te bewaren raad ik je aan je leven op te breken in verschillende delen, denk aan: relatie(s), werk, familie, thuis, geld, vrije tijd en sport. Wees zo eerlijk mogelijk. Een klein voorbeeld van mij onrealistische verwachtingen kun je hier onder vinden:
Voorbeeld van mijn persoonlijke (hoge) verwachtingen in een lijstje
Merk je verwachtingen op
Verwachtingen sluipen er vaak een beetje sneaky in. Ze sturen je beslissingen zonder dat je het door hebt. Daarom is het in het begin onwijs belangrijk om je verwachtingen op te merken. Dit doe je door één dag er bewust mee bezig te zijn. Meerdere dagen mag uiteraard ook. Je kunt prima doen wat je normaal gesproken doet, vanuit huis werken bijvoorbeeld. Maar zet eens ieder uur een timer. Gaat de timer af? Neem dan 5 minuten de tijd om op te schrijven wat je het afgelopen uur hebt ervaren. Was je gefrustreerd op jezelf omdat iets niet lukte? Verloor je jezelf in een opdracht omdat het ‘beter’ moest? Of was je juist onwijs happy door een gesprek dat beter ging dan vooraf gedacht?
Voorbeeld:
Zo verloor ik het afgelopen uur mezelf in dit artikel. Vooraf had ik met mezelf afgesproken maar een kort artikel over dit onderwerp te tikken. Maar perfectionisme kickte in. Alles moest meer en beter. En deze zinnetjes herhaalde zich regelmatig:
- ‘Dit artikel voegt totaal niets toe’
- ‘Nog een alinea erbij en misschien lijkt het dan eindelijk ergens op’
- ‘Ik kan ook gewoon stoppen met alles. Want wie leest deze onzin nou eigenlijk?’
Hoe stel je hoge verwachtingen bij?
Na een tijdje beschik je over een hele lijst met verwachtingen en voorbeelden uit jouw dagelijks leven. Je weet nu wat jouw (hoge) verwachtingen zijn. Nice! Iets weten of beseffen is uiteraard altijd stap één. Maar deze verwachtingen bijstellen, daar draait het uiteindelijk om. Mij helpt het daarom om dingen in perspectief te zetten door mezelf de volgende vragen te stellen:
- Is dit echt wat ik zelf wil of is dit iets wat familie/maatschappij/ van mij verwacht?
- Hoe dient deze verwachting mij: helpt het me of houdt het me tegen?
- Wat verlies ik als ik deze verwachting los laat?
- Wat win ik als ik deze verwachting los laat?
- Wat moet of kan ik doen om deze verwachting los te laten?
Tegenvragen bij hoge verwachtingen van jezelf
Nu is dat hele bijstellen of loslaten van hoge verwachtingen best pittig. Althans, zo ervaar ik het zelf. Ja, het lijstje, het opmerken en de vragen helpen mij zeker bij sommige dingen loslaten. Maar niet altijd. Loop jij ook vast? Dan zijn dit een paar andere (extra) manieren om je te helpen bij het bijstellen van jouw hoge verwachtingen:
1. Wat heb je allemaal al bereikt?
Wanneer je iets op iets hoopt, maar dit helemaal niet uitkomt ondanks je harde efforts kan het voelen als een soort smack in the face. Uiteraard mag je balen. I mean you’re only human. Maar je hoeft jezelf echt niet af te straffen met gemene zinnetjes. Sta liever eens stil bij wat je allemaal wél al hebt bereikt. En nee, niet gelijk denken aan wat daar nog beter aan had gekund. Gewoon een kort maar krachtige opsomming van je successen. Wedden dat je stiekem al onwijs veel hebt bereikt 😉
2. Wat voor advies zou je iemand anders geven?
We leggen onszelf vaak de meest belachelijke verwachtingen ooit op terwijl we voor anderen vaak een stuk meer begrip hebben. Zo verwachtte ik ooit na enkele uurtjes wiskundebijles direct een 8 te halen. Je snapt: die magere 6 voelde niet echt als ’n victory terwijl dit m’n eerste voldoende ooit voor dit vak was… Zou een vriendin ditzelfde scenario voor bijvoorbeeld Engels voorleggen? Dan had ik waarschijnlijk gezegd niet te stressen. Want hallo, ze had pas enkele uurtjes bijles gehad en haar eerste voldoende binnengesleept! Jup, best hypocriet vind je ook niet? Vraag jezelf daarom regelmatig af wat voor advies je iemand anders zou geven en probeer daar naar te handelen.
3. Welke 3 complimenten verdien jij vandaag?
Je vraagt je nu misschien af wat complimenten te maken hebben met hoge verwachtingen. Maar zeg eens eerlijk: hoe vaak wuif jij een compliment weg? Zo kreeg ik laatst van een complimentje over mijn schrijfskills en mijn online kwetsbaarheid. In plaats van dit te accepteren kraamde ik zinnen uit zoals ‘ik doe maar wat’ en ‘ik ben nog lang niet waar ik zijn wil’. Ai. Een simpele ‘dank je wel’ kwam m’n strot niet uit… En dus maak ik er inmiddels een gewoonte van om mezelf 3 complimenten per dag te geven. Dit kan op papier. Maar ook voor de spiegel. Whatever works for you. Op deze manier train je jezelf de volgende keer wél dat ene complimentje te accepteren zónder die onzichtbare hoge lat erbij te halen. Want you earned it!
Omgaan met hoge verwachtingen
Een van mijn torenhoge verwachtingen voor 2021 was bijvoorbeeld equal bijdragen aan onze financiële situatie. Met een uitkering lukt dat niet. En weer voor mezelf starten zag ik nog niet zitten. De oplossing? Een baan in loondienst. Voor 40 uur per week. Best ’n goeie grap nu ik dit zo op papier lees. Niet helemaal realistisch met een maximale belastbaarheid van maximaal 20 uur per week…
Conclusie? Met het hebben van verwachtingen is dus niets mis. Sterker nog: verwachtingen zijn totally human en soms zelfs pretty helpful. Want het stellen van hoge verwachtingen kan júist bijdragen aan het behalen van net dat beetje meer. Máár pas op! Want wanneer die strenge eisen je leven gaan beheersen is het tijd om je lat bij te stellen. Om te leren omgaan met hoge verwachtingen. Uiteindelijk krijg je maar één leven en het is best awesome als je jouw leven kunt ervaren vanuit rust en balans. Zonder die onzichtbare zweep dat alles beter kan of moet. Want dat ben je meer dan waard!
