Hi, it’s me…Iris. Ok vrij logisch want dit is mijn blog. Maar toch voelde dit voor mij al een tijdje niet meer zo heel logisch. Want wie ben ik nou eigenlijk? Yup, een diepe vraag I know. Eentje waar jij nu vast onbewust in je hoofd op antwoord ‘uh how about gewoon Iris?’. Snap ik. Maar toch veranderde dat roze plusje vorig jaar alles. Het veroorzaakte een identiteitscrisis. Want wie zou ik straks nog zijn naast moeder? Zou ik eigenlijk nog wel iemand zijn naast moeder? Zo.Veel.Vragen. En dus besloot ik naar de psycholoog te stappen. Om samen uit te pluizen wie ik nu eigenlijk ben, wat mijn levensrollen zijn en hoe ik deze het beste kan combineren. Heb ik veel van geleerd. Kennis die ik graag op papier zet om op terug te kunnen vallen. Kennis waar jij wellicht ook iets aan hebt. Dus lees je snel verder?
Wat zijn levensrollen?
‘Life is a Journey’, een quote die lekker staat op ’n tegeltje in je WC. En hoe clichématig dit ook klinkt is deze zin wel de start van dit verhaal. Je moet namelijk begrijpen dat het leven een dynamische flow is waarin wij als mens allemaal verschillende taken en activiteiten uitoefenen. Het gaat niet om de eindbestemming. Maar om de weg naar die eindbestemming. Zo komt er in iedere fase van ons leven wel een taak of rol bij of gaat er juist iets af. Hence mijn tegeltjeswijsheid. Deze journey begint al wanneer je als baby op deze wereld land.
Ondanks het feit dat je nog helemaal ‘schoon’ van taken bent vervul je wel al je eerste rol: kind van… Naar mate je ouder wordt zullen er steeds meer rollen bijkomen, afvallen, belangrijker worden of juist er niet meer toe doen. Denk aan kind zijn van, ouder zijn van, partner zijn van, sportmaatje zijn van, werknemer zijn van etc. We breken taken op in rollen om het leven makkelijker te begrijpen. Máár die verschillende rollen definiëren jou niet als persoon. Je bent namelijk niet je werk. En je bent ook niet alleen maar kind van. Gelukkig maar!
Voorbeelden van levensrollen
Zelf vond ik het ontdekken van mijn rollen ietwat abstract. Ik hield te erg vast aan termen zoals zus, moeder, (schoon)dochter, schoonmaker etc. maar uiteindelijk zijn en talloze voorbeelden van rollen die je (onbewust) kunt vervullen. En dit zijn een paar voorbeelden:
| Zoon | Dochter | Ouder | Broer | Zus |
| Collega | Vriend | Familie | Werknemer | Baas |
| Freelancer | Student | Partner | Gepensioneerd | Vrijwilliger |
| Huishouder | Leraar | Mentor | Vriend(in) | Teammate |
| Blogger | Sporter | Christen | Entrepreneur | Reiziger |
De acht levensrollen uitgelegd
Omdat het toekennen van zoveel lossen taken en rollen aan jezelf best wat overwhelming kan zijn (voor mij in ieder geval) besloten we de rode raad van psycholoog Donald E. Super. Aan te houden. Hij schreef ooit (lang geleden) een boek over The Psychology of Careers (en paste deze regelmatig aan). In zijn boek neemt hij je, aan de hand van een gekleurde regenboog, mee door de verschillende stadia van het leven. Aan ieder kleurtje hangt hij verschillende rollen, leeftijden en looptijd van een bepaalde rol. Nu hou ik zelf niet van m’n leven langs een gemiddelde tijdlijn leggen. Dus dat gaan we hier ook zeker niet doen. Wel houden we globaal z’n acht levensrollen aan. En dit zijn ze:
1. Het kind
Je rol als kind staat voor de tijd en energie die je stop in de relatie met je ouders. Deze rol begint zodra je wordt geboren en stopt wanneer je ouders (of voogden) komen te overlijden. Of wanneer je permanent contact met ze verbreekt. In je jongere jaren spendeer je veel tijd in en aan deze rol. Dit komt omdat je, tot je voor jezelf kunt zorgen, vrij afhankelijk van ze bent. Wanneer je het nest verlaat daalt de tijd en energie van deze rol automatisch mee naar beneden. Dit blijft een lange tijd zo tot er een punt komt dat je misschien weer voor je ouders moet zorgen omdat ze inmiddels oud en hulpbehoevend zijn geworden.
2. De student
De student staat voor de rol die je aanneemt zodra je naar school gaat. Voor het ene kind start deze rol op de peuterspeelzaal (of kinderdagverblijf). Voor andere kinderen start deze rol op de basisschool. Je vervult deze rol tot zeker je 16e (leerplicht), maar kan je hele leven terug blijven komen. Bijvoorbeeld wanneer je op latere leeftijd besluit weer een studie, cursus of training op te pakken.
3. De Leisurite
Ik hoor je denken ‘de watte?!’. De leisurite is een zelfverzonnen woord door Super. Het staat voor de tijd die jij spendeert aan vrije tijd activiteiten. Denk aan het uitoefenen van een sport, het spelen van een muziek instrument of het maken van kunst. De meeste mensen spenderen meer tijd als ‘De Leisurite’ in hun jongere jaren of na hun pensioen omdat er in die periode simpelweg meer ruimte is voor zulke activiteiten.
4. Inwoner
Ik ben inwoner van Nederland, Zuid-Holland en Strijen. Een land, provincie en een dorp. Vind ik zelf niet zo boeiend. Maar sommige mensen zetten zich onwijs in voor één of meerdere van deze plekken. Zij vervullen bijvoorbeeld de rol van vrijwilliger binnen hun gemeente, provincie, kerk of op school van hun kind. Zelf voel ik deze rol nog precies niet. Komt misschien omdat ik geen idee heb waar ik de tijd vandaan zou moeten halen. Super kent ‘m ook niet voor niks meer toe aan ouderen of gepensioneerde 😉
5. Arbeider (worker)
Deze is pretty straight forward. De arbeider (worker) staat voor het betaalde werk dat je uitoefent. Het maakt in dit geval niet uit of je dit als werknemer doet voor een baas, klussen uitoefent als freelancer/interimmer of juist zelf de baas bent. In je jongere jaren zul je niet tot weinig in deze rol zitten. Vaak groeit de rol naarmate je ouder wordt en stopt hij weer wanneer je met pensioen gaat.
6. Ouder
Misschien komt er een tijd dat je besluit voor kinderen te gaan. Wanneer dit ook daadwerkelijk lukt ontstaat automatisch de rol als ouder: moeder of vader. In de eerste jaren van het kind zal het ouderschap een grote rol innemen. Je moet ze immers nog van alles leren en ze zijn, tot een bepaalde leeftijd, nog echt afhankelijk van je. Halverwege de tienerjaren zul je merken dat je kinderen steeds iets meer zelfstandig worden en daardoor ook steeds minder van je gaan vragen. Máár een ouder (met zorgen) blijf je eigenlijk altijd tot je dood gaat.
7. Partner (echtgenoot)
Heb je een vriend(in), partner of echtgenoot? Dan vervul je ook automatisch de rol van ‘spouse’. Deze rol staat voor de tijd en energie die jij stopt in het onderhouden van je relatie. Denk aan het ondernemen van activiteiten samen, het hebben van intimiteit en elkaar helpen waar nodig (iets met till death do us part ;)).
8. Huishouden (homemaker)
Super noemt het in zijn variant ‘homemaker’. Ik noem het huishouden. Want toen ik zocht naar de officiële vertaling van ‘homemaker’ kwam ik niet verder dan ‘huisvrouw’. Vind ik niet echt meer anno 2022 aangezien er tegenwoordig ook genoeg huismannen zijn. Right?! Anywho, huishouden staat voor de taken en rollen die jij binnen je huishouden uitoefent. Denk aan koken, schoonmaken, winkelen, dingen repareren, de boekhouding bij houden, de tuin onderhouden etc. Deze rollen zullen in het begin vrij weinig zijn (een baby kan niet poesten jammer genoeg), maar naarmate je ouder wordt toenemen (tenzij je alles uitbesteed, maar dan ben je binnen het huishouden een ‘uitbesteder’).
Hoe ontdek je jouw levensrollen?
Deze rollen koppelde Super aan 5 verschillende levensstadia. Doen wij niet. Want nogmaals, iedereen bewandeld een ander pad waardoor je niet altijd binnen die gecreëerde leeftijdscategorieën past. Wat beter werkt is jezelf de juiste vragen leren stellen. En een beetje common sense. Je hebt bij het lezen van de bovenstaande rollen waarschijnlijk al een beetje voor jezelf kunnen invullen welke op jou van toepassing zijn. Kom je er toch nog niet helemaal uit? Dan kun je deze vragen gebruiken om te ontdekken welke taken jij nu vervult en welke rollen jij nu uitoefent.
- Welke verantwoordelijkheden heb en draag jij op dit moment in je leven?
- Wat heb je vandaag (of gister) gedaan? Welke rollen horen bij deze activiteiten? (Bijvoorbeeld: potje padel gespeeld met een vriend = sporter + tegenstander + teammate)
- Wat heb je de afgelopen maand gedaan? Welke rollen horen bij deze activiteiten? (Bijvoorbeeld: gewerkt voor m’n baas (werknemer en/of collega), het huishouden (gekookt en de tuin) etc).
- Wat heb je het afgelopen jaar gedaan? Welke rollen horen bij deze activiteiten?
Je levenstaken en levensrollen in kaart brengen
Je rollen begrijpen en er bewust van zijn is onwijs belangrijk. De was doen is bijvoorbeeld een (vervelend) klusje. Maar wanneer je beseft dat je de was doet omdat het jouw aandeel in het huishouden is heeft het opeens ’n hele andere betekenis. Je doet het ergens voor. Je vervult een rol. Al deze rollen bij elkaar dienen als een reflectie van onze verantwoordelijkheden, doelen, normen en waarden. En dat overzichtelijk hebben is onwijs belangrijk. Want staat het je niet aan? Of heb je het gevoel te weinig te doen? Dan kun je wellicht wat gaan schuiven. Of aan jezelf laten zien dat je wel degelijk heel veel doet.
Zelf had ik altijd het gevoel te weinig te doen. En dus gaf de psycholoog mij de opdracht al mijn rollen eens op te schrijven en ze te koppelen aan een van de acht levensrollen. Daarna vroeg ze mij, op basis van gespendeerde tijd, er percentages aan te hangen en er een pie chart van te maken. Zo kon ik in één oogopslag zien wat ik op dit moment allemaal deed en waar ik misschien wat aan zou kunnen veranderen. In het onderstaande plaatje zie je dat bij ‘ouder’ er alleen staat ‘moeder van’, maar wanneer ik hem in de pie chart gooi en er een realistisch percentage aanhang zie je ook dat ik de meeste tijd spendeer aan deze levensrol. Er hangen namelijk onwijs veel subtaken aan moeder zijn van (zoals luiers verschonen, eten geven, spelen, CB bezoekjes afgaan). Ditzelfde geldt voor partner zijn van.
Meer balans creëren in je leven
Anywho, de bovenstaande chart liet me duidelijk zien hoe op dit moment mijn leven verdeeld is. En eerlijk? Ik word er niet per se happy van. Want hoewel ik onwijs veel waarde hecht aan er écht zijn voor Thom (die tijd krijg je immers nooit meer terug) en een relatief schoon huis, zie ik ook in dat iets meer tijd spenderen aan studeren en/of (vrijwilligers)werk mij een leuker persoon maakt. Want na zes maanden thuis zitten, eerst zwanger daarna met kind, kickt de mentale sleur in. Het negatieve stemmetje in m’n hoofd wordt beetje bij beetje luider. En om te voorkomen dat dit stemmetje mijn hele zijn overneemt hebben we tóch last minute voor één dag in de week kinderopvang gezorgd. Zodat ik tijd krijg om deze pie chart eens even flink op te schudden en meer balans te vinden in de dingen die moeten en dingen die ik leuk vind.
Een balans die ik iedereen gun. Dus ben jij benieuwd of jij balans hebt in jouw levensrollen? Pak een pen en papier en schrijf al je rollen eens op. Ook de subtaken voor een beter overzicht. Why? Omdat dit opschrijven dient als ’n soort besefmomentje van wat je allemaal doet en waarom je het allemaal doet. Die wasmand bijhouden? Draagt bij aan een runnend huishouden! Koken? Draagt bij aan een gezonde levensstijl (en vooral niet dood gaan). Oké, all jokes a side ga er echt eens even voorzitten. Je gaat meer value zien in je taken dan je nu denkt trust me.
En kom je na het uitschrijven er achter dat je wel heel erg veel tijd spendeert in een rol, bijvoorbeeld het huishouden, waardoor er andere dingen zoals vrije tijd of werk onder lijden? Dan is het tijd om te kijken of je dingen kunt uitbesteden (een bezorgdienst of schoonmaker bijvoorbeeld), overdragen aan je partner of misschien kunt minderen/schrappen (moet die wc echt iedere week voorzien worden van WC eend?). Want uiteindelijk krijg je maar één leven. Zonde om die kostbare tijd te besteden aan de verkeerde dingen right?! En dat gezegd hebbende sluit ik dit inmiddels veel te lange artikel af. Zodat je jouw precious tijd aan andere dingen kunt gaan besteden. Een pie chart maken bijvoorbeeld 😉