Zeg eens eerlijk: wanneer lag jij voor het laatst ongegeneerd je hele serie weg te Bingen onder het motto #selfcare? En was het écht selfcare of deed je misschien alsof? Don’t get me wrong. Ik ben all in for een goeie sessie The Bold Type met een bak popcorn. Ook preach ik in precies ieder artikel dat jezelf rust gunnen onwijs belangrijk is. Maar wat doe je als je zogenaamde selfcare dag eigenlijk stiekem een vorm van zelfsabotage blijkt?
Jup, dit besef landde toen ik de 5de aflevering van m’n nieuwe fav serie aanklikte onder het motto #selfcare. Nog eentje kon prima. Right? Ietwat tegenstrijdig wanneer je iedere avond tegen je vriend zit te zeuren dat je écht te weinig hebt gedaan die dag. Dus ik pakte m’n jaarplanning erbij. Je weet wel zo’n half gebakken lijstje waarvan precies geen een taak helemaal af is door *insert reden*. De echte reden? Ik was (of ben) mijn eigen doelen keihard aan het saboteren. Ai…
Daarom werd het tijd om weer een eigen research te starten naar zelfsabotage. Want als ik hier tegenaan loop dan jij vast ook. Dus let’s talk about de hoe, wat en waarom van zelfsabotage.
Wat is zelfsabotage?
Zelfsabotage betekent bewust of onbewust je eigen doelen in de weg staan. Je weet wat je zou willen bereiken, maar je handelingen en acties om daar te komen zijn vaak het tegenovergestelde.
- Bewuste zelfsabotage: je bent je bewust van wat je moet doen, maar je doet het niet. Voorbeeld: Ik wil graag een succesvol platform maken van Chronisch Awesome. Ik heb onwijs veel ideeën, maar onder aan de streep voer ik hier niets van uit. Eindstand: ik kom geen meter voorruit.
- Onbewuste zelfsabotage: je voert een actie uit (of juist niet), maar je beseft pas achteraf dat dit niet bijdroeg aan je doel. Voorbeeld: ik zat maanden niet goed in m’n vel door niet passende anticonceptie, maar had dit pas door toen ik het stokje vroegtijdig liet verwijderen.
Natuurlijk kun je nu zeggen dat mijn mismatch anticonceptie bewuste zelfsabotage was. En dat is ergens ook waar. Want diep van binnen voel je het. Maar toch was ik niet bewust bezig mijn eigen gezondheid te verpesten. Ik had het totaal niet door. En dat komt stiekem best vaak bij ons allemaal voor.
Waarom saboteren we onszelf?
Oké we weten nu dat zelfsabotage staat voor het in de weg staan van onszelf. Enerzijds klinkt deze uitleg vet logisch. Anderzijds denkt mijn hoofd “waarom zou je dat in hemelsnaam doen?!”. Dus om mijn brein een satisfying antwoord te geven besloot ik mijn vraag aan almighty Google te stellen. Ik kreeg een hele waslijst aan redenen terug. Maar dit zijn de 3 meest herkenbare:
1. We saboteren onszelf door: overweldigende doelen te stellen
Heb jij ambitieuze plannen en lijstjes met deadlines op je bureau liggen? Ik wel. Dat klinkt leuk en overzichtelijk, maar de realiteit is dat deze lijstjes of taken vaak te groot en overweldigend zijn. Iedere dag vertel ik mezelf weer dat ik m’n to-do’s écht aan ga pakken. Om vervolgens precies niets van dat hele lijstje te doen, omdat ik niet weet waar ik moet beginnen. Eindstand: deadline gemist of doel niet gehaald.
Dat overweldigende gevoel is een veelvoorkomend iets. Want wij mensen zien doelen vaak als mega obstakels. We visualiseren het als een statisch ding dat in één keer getackeld moet worden. Als berg waarvan we gelijk de top willen bereiken. Maar dat is niet altijd mogelijk. Dus raken we overwhelmed en maken we excuusjes om het maar niet te doen. En dat is pure zelfsabotage.
2. We saboteren onszelf door: onze comfortzone
De tweede reden waarom we onszelf regelmatig saboteren is omdat we stiekem heel goed gaan op alles wat bekend en vertrouwd is. Dit komt door ons reptielenbrein: het stukje brein dat verantwoordelijk is voor veiligheid. Hierdoor blijven we constant dezelfde patronen herhalen binnen onze eigen comfortzone. En wanneer we besluiten wél een stap buiten die comfortzone te zetten zullen we snel weerstand of angst (of beide) ervaren.
Zo voelde ik vorig jaar aan alles dat ik groter wilde wonen. Dat het tijd werd voor een grotemensenhuis. We bezochten genoeg woningen, maar wanneer het aan kwam op daadwerkelijk een bod uitbrengen trok ik me terug. Niet omdat ik het huis niet wilde, wél omdat ik onwijs bang was om zo’n grote verandering aan te gaan. Want wat als wonen in een dorp niet zou bevallen? Wat als we toch nog die grote reis willen maken? Wat als… Ja, niet kopen en gewoon blijven zitten waar we al zaten voelde een stuk veiliger.
3. We saboteren onszelf door: (faal)angst en laag zelfbeeld
Als laatste saboteren we onszelf doordat we ergens diep van binnen bang zijn. We zijn bang om te falen, bang om niet gezien te worden, bang om afgewezen te worden, bang voor nog honderd andere dingen. En omdat we bang zijn besluiten we vaak maar iets niét te doen.
Bijvoorbeeld het starten van een onderneming. Je hebt er altijd van gedroomd om eigen baas te zijn en ook je business idee is sterk. Je besluit om je loondienst baan gedeeltelijk of helemaal op te zeggen en schrijft je in bij de KvK. Alles staat klaar om te starten. En toch trek je jezelf op het laatste moment terug uit angst. Angst voor de mening van anderen. Angst voor een lege bankrekening. Angst om je bedrijf niet van de grond te krijgen…
3 tekenen dat je jezelf saboteert
Nu we weten wat zelfsabotage betekent en waarom we onszelf met regelmaat saboteren is het tijd om te ontdekken hoe dit zich in het dagelijks leven kan uiten. Er zijn uiteraard talloze signs die passen bij zelfsabotage, maar ik pak de (voor mij) meest voorkomende:
1. Uitstelgedrag
Uitstelgedrag is de meest voorkomende manier van zelfsabotage. We doen het, met regelmaat, allemaal en toch hebben we vaak niet door dat we aan het uitstellen zijn. De meest zullen dit ervaren tijdens het doen of afronden van een grote taak, zoals studeren voor een belangrijke toets, het schrijven van je scriptie of het verzorgen van een belangrijke freelance klus.
Je weet dat je iets zou moeten ondernemen, maar in plaats daarvan sta je opeens met een schuurspons in je handen je badkamer blinkend schoon te poetsen. Ja héél misschien is dit een voorbeeld uit mijn eigen leven…
Uitstellen is dus niet altijd het Bingen van je fav Netflix serie. Het kan zich ook uiten in het doen van taakjes die op dat moment eigenlijk helemaal niet zo belangrijk zijn. Of in het zoeken naar inspiratie op anderen plekken. Want in plaats van gewoon starten struin je het hele internet af op zoek naar passende voorbeelden of antwoorden. Om vervolgens jezelf compleet te verliezen in te veel informatie waardoor er nauwelijks tot niets meer uit je handen komt. Ja óók dit is een voorbeeld uit mijn eigen leven…
Herkenbare scenario’s? Dan is uitstellen wellicht jouw manier van zelfsabotage.
2. Jezelf neer praten
De manier hoe je tegen jezelf praat maakt uit. Echt waar. Want hoe vaker jij jezelf afstraft of neerhaalt hoe sterker jij deze statements uiteindelijk ook gaat geloven. Dat nagging stemmetje in je hoofd noemen we negatieve zelfpraat en kan je ervan weerhouden om in jezelf te geloven. De meest voorkomende negatieve zelfpraat statements zijn:
- “Ik ben te lui”
- “Ik ben een loser”
- “Ik word nooit beter in …”
- “Ik kan dat helemaal niet”
Deze woorden tasten ons zelfvertrouwen aan. Big time. En wanneer je jezelf blijft voeden met zulke woorden zal je mind in een rap tempo herinneringen bovenhalen die passen bij wat je zegt. Resultaat? Je gelooft je eigen woorden en saboteert jezelf.
Zo was ik vroeger geen genie met cijfers. Dus ik volgde bijles om toch écht een keertje die voldoende voor wiskunde binnen te slepen. Maar wanneer er een opdracht werd voorgeschoteld waar ik precies niks van snapte was mijn hoofd vrij snel met schreeuwen “Ik ben zó dom!”. Dit zinnetje zorgde voor een sneeuwbaleffect waardoor niets meer lukte en ik al snikkend geloofde daadwerkelijk dom te zijn. Niet alleen in wiskunde, maar in alles.
Dit is hoe je brein negatieve zelfpraat verwerkt:
- Eerst vertel je jezelf iets onaardigs
- Vervolgens zoekt je brein naar bewijsmateriaal om je woorden te bevestigen
- Daarna maak je het nog een beetje erger door meer negatieve woorden naar jezelf te slingeren
- Waarop je brein opnieuw bevestigd dat het de waarheid is
- Uiteindelijk geloof je, door al die herinneringen, dat het écht waar is
Ondanks de ’maar’ 5 stapjes gebeurt dit proces in je brein héél snel. Sterker nog: je ben er vaak niet eens van bewust dat dit gaande is in je bovenkamer. Daarom is het zo onwijs belangrijk dat je uitkijkt met wat je zegt tegen jezelf (en tegen anderen). Want je woordkeus maakt écht uit.
3. Een te groot to-do lijstje
We komen weer in fullcircle terug bij dat té grote to-do lijstje. Want wanneer we doelen stellen en daar excited over zijn kunnen we onszelf nog wel eens verliezen. Verliezen in het maken van plannetjes. Verliezen in het maken van lijstjes. Verliezen in het uitvoeren van verschillende activiteiten. Om vervolgens een waslijst te moeten afwerken wat eigenlijk helemaal niet in één dag past. Oops.
Wanneer dat lijstje té groot blijkt te zijn schieten we in de stress. Wat uiteindelijk leidt naar het maken van nog meer plannetjes om die waslijst te kunnen tackelen. Eindstand? Oneindig veel plannetjes, maar weinig échte resultaten. En wanneer we dan teleurgesteld social media openen als uitstelgedrag kickt de vergelijking óók nog eens in. Want iedereen lijkt plots veel verder te zijn dan dat jij bent.
Dus gooi je nog een schepje onrealistische verwachtingen boven op die waslijst…
Ben jij dit? Pas dan op! Want overcommiting, vergelijken en te grote to-do lijstjes staan uiteindelijk je einddoel in de weg. En dan is onwijs zonde!
Hoe stop je zelfsabotage? – 4 manieren
Finally zijn we aangekomen bij het échte onderwerp van dit artikel. Want al dat geklets over jezelf in de weg zitten is leuk en aardig, maar hoe stop je zelfsabotage precies? Natuurlijk heb ik de rest van dit hele artikel niet voor janlul geschreven, want ik ben er heilig van overtuigd dat je éérst zelfsabotage als geheel moet begrijpen vóór je er iets tegen kunt doen. En dit zijn mijn wijze (door Google voorgeschotelde) tips om zelfsabotage tegen te gaan:
1. Beseffen dat je jezelf saboteert
Ja ik start lekker met een clichématige eerste tip: want beseffen dat je jezelf saboteert is áltijd de eerste stap naar een passende oplossing. Het is aan jou om te bepalen waarom je jouw eigen dromen en doelen saboteert en waar je jouw zelfsabotage aan kunt herkennen. Dit kan door met een close friend te kletsen over je gedrag. Maar je kunt natuurlijk ook in je eentje een boekje pakken en journallen, of zoals ik het zelf noem: kliederen in een boekkie.
Vind je het lastig om zomaar in een boekje te starten? Stel jezelf dan eens de volgende vragen wanneer je voelt dat je jezelf aan het saboteren bent:
- Dragen mijn huidige acties bij aan mijn doel? Waarom wel of waarom niet?
- Waarom vermijd ik het uitvoeren van taken die bijdragen aan mijn doel?
- Wat kan ik nú doen om dichter bij mijn (eind)doel te komen?
2. Beperkende overtuigingen ombuigen
Zeg eens eerlijk: wat maak jij jezelf wijs? Dat je misschien niet kunt schrijven? Dat je nog niet genoeg kennis hebt om iets te verkopen? Dat je eerst nog een opleiding moet volgen voor je die droomjob kunt binnenharken? Ja het hebben van een beperkende overtuiging is een bitch. Het houdt je tegen om verder te groeien. En boy, mijn lijstje met belemmerende overtuigingen is groot:
- “Ik ben nog niet goed genoeg om geld te vragen voor mijn diensten.”
- “Ik moet eerst nog een master volgen voor ik een stapje verder kan.”
- “Ik ben slecht in met cijfers dus ik bak niks van m’n administratie.”
Het maakt niet uit welke belemmerende overtuiging jij hebt, zolang je maar beseft dat het niet de waarheid is en het je tegenhoudt in eigenlijk alles. Wat mij heeft geholpen is al mijn beperkende overtuigingen op te schrijven. Op deze manier werd het makkelijker om woorden of zinnen om te buigen naar werkbare overtuigingen. Het kostte onwijs veel tijd en EFT-therapiesessies, maar ik geloof inmiddels in mijn eigen kunnen. Dus ja, ik mag zeker geld vragen voor mijn kennis en ook jij mag shinen met jouw super powers!
3. Identificeer wat voor jou belangrijk is
Zelfsabotage kun je óók doorbreken door eens duidelijk in kaart te brengen wat voor jou belangrijk is. Want wist je dan onze normen en waarden onbewust dienen als soort richtlijnen voor onze acties? Zie het als brandstof dat motivatie aanwakkert. Je moet dan alleen wél weten wat jouw eigen normen en waarden zijn (en dus niet die van je oma, moeder of hond).
Ja leuk Iris, maar hoe identificeer ik mijn core values dan? Ben je net als ik iemand met een prioriteitenlijst van hier tot Tokio? Dan kun je soms door de bomen het bos niet meer zien. Dit heeft mij geholpen om mijn prioriteiten helder te krijgen:
- Pak een pen en papier en schrijf 5-6 prioriteiten in random volgorde op
- Bekijk het lijstje nogmaals en probeer te voelen of deze prioriteiten écht van jou zijn (en dus niet omdat het van je wordt verwacht)
- Geef iedere prioriteit een cijfer van minst tot meest belangrijk
- Breek je uiteindelijke prioriteiten op in kleine behapbare taken (SMART-doelen) en ga aan de slag
4. Vergeet nooit je Why
Last but not least: vergeet nooit wat en waarom je iets wilt bereiken. Dit klinkt misschien vet logisch, maar toch vergeten we onderweg nog wel eens onze why. Ooit startte ik namelijk met ondernemen om zo veel mogelijk mede-ondernemers te helpen aan converterende teksten. Maar ergens along the way verloor ik dit uit het oog. Want je ideale klant aantrekken kost tijd en moeite. Dus zei ik ja op alles dat op m’n pad kwam. In de hoop wat stappen over te kunnen slaan.
Plots was veel geld verdienen mijn why geworden. Maar guess what? Dat verdiende geld gaf uiteindelijk helemaal geen voldoening, en iedere dag werd ik steeds een beetje minder happy wakker. Want die korte weg met weinig stappen? Dat bleek een pad vol zelfsabotage waarbij ik mezelf compleet verloor. Ik ben nog steeds de stukjes bij elkaar aan het rapen. En dat gun ik niemand.
Dus check regelmatig bij jezelf in. Zit je nog op de juiste weg? Ben je niet stiekem afgedwaald naar de weg van de minste weerstand? Moet je ergens bijsturen?
Er is geen goed of fout. Veranderen mag. Zolang je altijd kiest voor je eigen doelen en je deze niet uit het oog verliest!
Wrap up: #selfcare of gewoon zelfsabotage?
Wat begon als een halve research paper om mijn eigen gedrag beter te begrijpen, is geëindigd in mijn langste blogartikel ooit. And you made it! Ik hoop dat dit artikel je heeft geleerd waarom wij mensen onszelf met regelmaat saboteren, hoe je dit kunt herkennen én hoe je zelfsabotage kunt aanpakken.
Nu kan ik heel stoer doen dat ik na dit indepth artikel mezelf nooit meer schuldig heb gemaakt aan zelfsabotage. Maar dan lieg ik. Want ook betrap mezelf nog vaak genoeg op het uitstellen van taakjes, té grote to-do lijstjes of het Bingen van m’n fav serie onder met motto #selfcare. Gedrag verander je namelijk niet zomaar, maar stapje voor stapje. En dat is helemaal oké!
Heb jij wel eens last van zelf saboterend gedrag en hoe tackel jij het? Laat het me vooral weten in de comments of stuur een berichtje! Misschien kan ik nog iets van jou leren!
